Góra lodowa — ogólnie: zwarta bryła lodu, oderwana w wyniku procesu zwanego cieleniem od lodowca i pływająca po powierzchni wody lub osiadła na dnie. Światowa Organizacja Meteorologiczna zawęża tę definicję do brył o powierzchni przekraczającej 300 m² i wystających ponad powierzchnię co najmniej o 5 metrów (mniejsze to: odłamy góry lodowej i odłamki góry lodowej — growlery).
 |
| Częściowo wywrócona góra lodowa — na pierwszym planie widoczny niebieski lód lodowcowy |
Istotnym parametrem charakteryzującym góry lodowe jest zanurzenie. Wpływ na nie ma gęstość lodu, gęstość wody, w której pływa i kształt góry. Gęstość lodu zależy od jego pochodzenia — typu lodowca, od którego się oderwała i lokalizacji w jego obrębie.
Przykładowo: w przypadku lodowca szelfowego gęstość może wahać się od 0,3–0,9 g/cm³ (powierzchniowa warstwa śniegowa — głębokość 60 m). Przy gęstości lodu 0,9 g/cm pod wodą znajduje się około 89 procent masy góry, przy 0,78 g/cm³ – 76 procent; w Arktyce średnia gęstość góry lodowej wynosi 0,83 g/cm³, co daje 81procent masy pod wodą. Można więc powiedzieć, że stosunek masy nadwodnej i zanurzonej części góry lodowej osiąga w przybliżeniu 1:8. Jeżeli założyć, że góra lodowa ma kształt prostopadłościanu, to stosunek jej wysokości do zanurzenia wynosił będzie w przybliżeniu 1:5.
 |
| Schemat pokazujący, jaka część góry lodowej może znajdować się pod wodą |
W 1958 w Zatoce Baffina zaobserwowano górę lodową o wysokości 168 m.
Największe z gór lodowych nazywane są wyspami lodowymi — ich powierzchnia wynosi od kilku tysięcy metrów kwadratowych do nawet powyżej 500 km².
Góry lodowe są zwykle barwy białej lub biało-szarej — wynika to z tego, że zbudowane są ze śniegu i lodu, odbijającego promienie słoneczne w całym zakresie promieniowania widzialnego.
Postrzegana barwa gór lodowych zależy od warunków obserwacji — przy Słońcu nisko stojącym nad horyzontem, gdy część promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi ulega refrakcji i jest pochłonięta przez atmosferę, góry lodowe mogą wydawać się złociste do czerwonych. Pod wodą natomiast barwa gór lodowych wydaje się niebieskawa, co wynika z pochłaniania części widma promieniowania widzialnego przez wodę.
Pływające góry lodowe mogą przemieszczać się. Wpływ na to ma głównie działanie poruszającej się wody i powietrza. W związku z tym prędkość poruszania się gór lodowych jest różna. W Arktyce wynosi ona przykładowo: 7–22 km/dobę wzdłuż zachodnich wybrzeży Spitsbergenu, 7–65 km/dobę w rejonie Cieśniny Davisa i Labradoru.
Dryf gór lodowych może stanowić zagrożenie dla żeglugi, w związku z tym prowadzone są obserwacje na obszarach szlaków żeglugowych; zajmuje się tym m.in. Międzynarodowy Patrol Lodowy powołany w 1914. Zderzenie z górą lodową było przyczyną zatonięcia statku transatlantyckiego — „Titanica” w nocy z 14 na 15 kwietnia 1912. Raporty sporządzone przez świadków RMS Titanic stwierdziły, że statek uderzył w niebieską górę lodową.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Góra_lodowa
http://ocean.am.gdynia.pl/wydaw/StyMa_aa2007.pdf
 |
| Góra lodowa w pobliżu Svalbardu, zawierająca dużą ilość niebieskiego lodu z głębokich warstw lodowca |
Na stronie o górach lodowych możemy posłuchać dzwięki jakie wydaje lód w górze lodowej. Będziecie totalnie zaskoczeni, ja przynajmniej byłam. Jest animacja, która pokazuje jak wielka może być góra lodowa. [link] Poniżej zrzut części tej strony.
Dowiedziałam się z tych opracowań, że bardzo wiele statków miało kolizję z górami lodowymi. Nie sądziłam, że było ich tak wiele. W XIX wieku było ich 373, a w XX wieku 234. Jest też polski akcent. W dniu 23.4.1967 roku polski liniowiec MS (M/V) Batory uderzył w górę lodową. Niestety nic nie znalazłam w Internecie na ten temat. Ciekawe czy będzie coś w książkach, które posiadam. Choć w to wątpię. Taka sprawa musiała być ukryta w PRL-u. [1]
Niektóre dane z powyższych opracowań są porażające. Zrobiłam dwa wykresy, które to ilustrują.
Na poniższym mamy przedstawione lata, w których było dziewięć i więcej kolizji.
Na drugim wykresie mamy kolizje w latach 1901–1939 roku.
Titanic zderzył się z gorą lodową w dniu 14 kwietnia 1912 roku dwadzieścia minut przed północą. Jaka to była góra lodowa? Jak wyglądała? Góra lodowa była podobno niebieska, a co do jej wyglądu nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Za najbardziej prawdopodobne uważa się poniższe zdjęcie. Zdjęcie góry lodowej zrobione zostało zrobione przez kapitana SS Etonian 12 kwietnia 1912 roku. Dwóch członków załogi potwierdziło, że identyczna uderzyła w Titanica.
Zdjęcie góry lodowej ze smugami czerwonej farby zrobione przez głównego stewarda niemieckiego oceanicznego liniowca SS Prinz Adalbert. W dniu 15 kwietnia statek płynął przez północny Atlantyk, kilka kilometrów od miejsca, gdzie zatonął Titanic. W tym czasie główny steward jeszcze nie wiedział o katastrofie Titanica.
To zdjęcie zostało zrobione przez kapitana De Carteret z CS Minia, jednego z czterech statków kablowych, które zostały wysyłane do miejsca katastrofy w celu odzyskania zwłok i szczątków. Kapitan twierdził, że była to jedyna góra lodowa w okolicy i miała znak czerwonej farby. Czy uderzył w nią Titanic?
Po katastrofie Titanica powołano w 1913 roku patrole lodowe.
 |
| An American Coast Guard HC-130 on the International Ice Patrol in the Arctic Ocean |
IP (International Ice Patrol) prowadzi statystykę gór lodowych przekraczających równoleżnik 48°N na wschód od Nowej Fundlandii. Mimo, że działalność IIP rozpoczęła się w roku 1913, zebrał on dane o liczbie gór lodowych przekraczających równoleżnik 48°N od 1900 roku. Dane te gromadzone są jako liczby miesięczne w sezonie lodowym, który rozpoczyna się od października, a kończy we wrześniu oraz sumy przekraczających w danym sezonie lodowym równoleżnik 48°N gór, bez rozróżnienia ich wielkości. Sezon lodowy datowany jest na rok stycznia. Rozpoczynanie sezonu lodowego od października związane jest ze specyficznym rozkładem pojawiania się gór lodowych […] w poszczególnych miesiącach.
Góry lodowe Arktyki, Anna Styszyńska, Andrzej A. Marsz http://ocean.am.gdynia.pl/wydaw/StyMa_aa2007.pdf
Strona International Ice Patrol [link]
Inny sławny transatlantyk tamtych czasow RMS Mauretania uniknęła zderzenia z gorą lodową w dniu 20 maja 1914 roku, którą dostrzeżono blisko przed dziobem. Szybko przełożono na lewą burtę i statek przesunął się tuż obok góry. Lepsze zdolności manewrowe statku pozwoliły na taki manewr.
 |
| Titanic uderza w górę lodową (Paramount Pictures ) |
Bibliografia:
Anna Styszyńska, Andrzej A. Marsz — Góry lodowe Arktyki, http://ocean.am.gdynia.pl/wydaw/StyMa_aa2007.pdf
Brian T. Hill — Database of ship collisions with icebergs, http://www.icedata.ca/Docs/bergs2.pdf
Geoffrey Marcus ― Dziewicza podróż, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1974
http://pl.wikipedia.org/wiki/Góra_lodowa
